EmeryturaEmerytura Pomostowa
Czy możliwe jest łączenie pracy w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze w sprawie o rekompensatę.
Odpowiedź na ww. pytanie wymaga rozróżnienia i zdefiniowania pojęcie pracy w szczególnym charakterze i pracy w szczególnych warunkach, które możemy odnaleźć w ustawie o emeryturach pomostowych.
Zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych: „Prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy”. Pracami takimi zgodnie z załącznikiem nr 2 do ww. ustawy są przykładowo: prace kontrolerów ruchu lotniczego (pkt 2), prace kierowców pojazdów uprzywilejowanych (pkt 9), czy prace członków zespołów ratownictwa medycznego (pkt 18).
Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych: „Prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku (…)”. Pracami takimi zgodnie z załącznikiem nr 1 do ww. ustawy są przykładowo: prace bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla oraz rud metali lub ich wzbogacaniu (pkt 1), prace pod ziemią bezpośrednio przy drążeniu tuneli w górotworze (pkt 3), prace murarskie bezpośrednio w piecach hutniczych, odlewniczych, bateriach koksowniczych oraz w piecach do produkcji materiałów ceramicznych (pkt 7).
Niestety orzecznictwo, jak i sam ustawodawca wykluczają możliwość łączenia prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze.
W wyroku Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 lutego 2021 r., III USKP 20/21, wskazano:
„Praca w szczególnych warunkach nie jest pracą w szczególnym charakterze. Prawodawca wyraźnie te prace wydziela i odróżnia. Stanowiska pracy nie mają wspólnego zakresu. Podkreśla się to, gdyż regulacja dotycząca
rekompensaty nie stanowi odstępstwa prawodawcy od obowiązujących przed 1
stycznia 2009 r. zasad nabywania prawa do wcześniejszej emerytury za pracę w
szczególnych warunkach lub prawa do wcześniejszej emerytury za pracę w
szczególnym charakterze. Utrwalone jest orzecznictwo Sądu Najwyższego, które może reprezentować teza uchwały Sądu Najwyższego z 29 września 2005 r., II UZP 10/05, że przy ustalaniu okresów zatrudnienia warunkujących nabycie prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym nie jest możliwe zaliczenie okresu pracy w szczególnym charakterze nauczyciela do okresów pracy w szczególnych warunkach (§ 15 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze) – zob. także późniejsze wyroki z 5 lipca 2006 r., III UK 50/06; z 6 marca 2007 r., I UK 287/06; z 11 kwietnia 2007 r., I UK 306/06; z 6 września 2012 r., II UK 44/12.
Regulacja ustawy o emeryturach pomostowych nie wprowadza żadnej zmiany w zakresie przesłanki 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, od której zależały wcześniejsze emerytury. Uprawnione jest zatem stwierdzenie, że nie jest to również przedmiotem przepisów dotyczących rekompensaty. Nie wprowadzają zatem normy, która pozwalałaby sumować okresy pracy w szczególnych warunkach i okresy pracy w szczególnym charakterze. Przeciwnie, ustawa o emeryturach pomostowych stanowi określoną odpowiedź ustawodawcy na potrzebę ograniczania prawa do wcześniejszych emerytur. Zatrudnienie nauczycielskie utraciło status pracy w szczególnym charakterze (zob. wyroki Trybunału Konstytucyjnego: z 16 marca 2010 r., K 17/09 i z 25 listopada 2010 r., K 27/09). Do zatrudnienia w szczególnym charakterze zalicza się tylko prace nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach
szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (poz. 21 wykazu nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych). Innymi słowy, osoba ubiegająca się o emeryturę
pomostową, która nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub o
szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy
„szczególnej” według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo
do tej emerytury jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można
kwalifikować jako pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych) – por. wyrok Sądu Najwyższego z 13 marca 2012 r., II UK 164/11. Gdyby ustawodawca, zważając na orzecznictwo (wskazaną uchwałę Sądu Najwyższego z 29 września II UZP 10/05), wprowadził normę pozwalającą na zsumowanie pracy w szczególnych warunkach i pracy w szczególnym charakterze jako przesłanki (podstawy) rekompensaty, to dałby temu wyraz w treści przepisów art. 21 i art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych przez użycia spójnika „i” a nie „lub”. Inny byłby też wzór na licznie rekompensaty (art. 22 ustawy).”
Podobne artykuły
Dzień dobry .
Mam ponad 18 lat pracy w szczególnym CHARAKTERZE ale brak takiej pracy po 31/12/2008 .
Czy gdybym przepracował 1 miesiąc w szczególnych warunkach np w 2025 roku jest szansa na emeryturę pomostową ?
Tak, ustawodawca dopuszcza taką możliwość.