Emerytura nauczycielaEmerytura Pomostowa
Czy możliwe jest zaliczenie okresu pracy w szczególnym charakterze do okresów pracy w szczególnych warunkach?
Na wstępie, aby odpowiedzieć na tytułowe pytanie należy rozróżnić i zdefiniować pojęcie pracy w szczególnym charakterze i pracy w szczególnych warunkach.
Definicja pracy w szczególnym charakterze znajduje się w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. Zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych: „Prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy”. Pracami takimi zgodnie z załącznikiem nr 2 do ww. ustawy są przykładowo: prace kontrolerów ruchu lotniczego (pkt 2), prace kierowców pojazdów uprzywilejowanych (pkt 9), czy prace członków zespołów ratownictwa medycznego (pkt 18).
Definicję pracy w szczególnych warunkach także odnajdziemy w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych: „Prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku (…)”. Pracami takimi zgodnie z załącznikiem nr 1 do ww. ustawy są przykładowo: prace bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla oraz rud metali lub ich wzbogacaniu (pkt 1), prace pod ziemią bezpośrednio przy drążeniu tuneli w górotworze (pkt 3), prace murarskie bezpośrednio w piecach hutniczych, odlewniczych, bateriach koksowniczych oraz w piecach do produkcji materiałów ceramicznych (pkt 7).
Odpowiedź na tytułowe pytanie jest jednak negatywna.
Nie jest możliwe zaliczenie okresu pracy w szczególnym charakterze do okresów pracy w szczególnych warunkach (i odwrotnie). Powyższe wynika m. in. z tezy uchwały Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2005 r., sygn. akt II UZP 10/05 (OSNP 2006/1-2/21): „Przy ustalaniu okresów zatrudnienia warunkujących nabycie prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym nie jest możliwe zaliczenie okresu pracy w szczególnym charakterze nauczyciela do okresów pracy w szczególnych warunkach (§ 15 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.)”.
Powyższa linia orzecznicza zachowuje swą aktualność także w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego.
Zgodnie z tezą z postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2020 r., sygn. akt I UK 86/19 (LEX nr 3170279): „Praca w szczególnym charakterze (nauczycielska) nie może być doliczana do okresu pracy w warunkach szczególnych. Okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach nie sumuje się z okresem zatrudnienia w szczególnym charakterze. Nie istnieje bowiem pojęcie “emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze”, która przysługiwałaby przy łącznym uwzględnieniu (doliczeniu) każdego z tak określonych okresów pracy, lecz emerytura przysługuje z tytułu wykonywania konkretnego zatrudnienia, ujętego oddzielnie w odpowiednich wykazach (stanowiących załącznik do rozporządzenia) lub w § 9-15 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez konkretny okres w nich przewidziany”.
Zgodnie z tezą wyroku Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2021 r., sygn. akt III USKP 20/21 (LEX nr 3123155) wskazano, że: „Regulacja ustawy o emeryturach pomostowych nie wprowadza żadnej zmiany w zakresie przesłanki 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, od której zależały wcześniejsze emerytury. Uprawnione jest zatem stwierdzenie, że nie jest to również przedmiotem przepisów dotyczących rekompensaty. Nie wprowadzają zatem normy, która pozwalałaby sumować okresy pracy w szczególnych warunkach i okresy pracy w szczególnym charakterze. Przeciwnie, ustawa o emeryturach pomostowych stanowi określoną odpowiedź ustawodawcy na potrzebę ograniczania prawa do wcześniejszych emerytur”.
Podsumowując, przepisy prawa ubezpieczeń społecznych należy wykładać ściśle i jeżeli ustawodawca posługuje się różnymi pojęciami, to należy im nadawać różne znaczenie.
Podobne artykuły
