Czy rodzina osoby prowadzącej działalność gospodarczą może zostać zatrudniona w firmie?
Takie pytanie jest częstym tematem porad jakich udzielam w mojej kancelarii. Niestety jak zwykle odpowiedź na nie nie jest jednoznaczna i wymaga naniesienia wykładni przepisów na konkretny stan faktyczny sprawy.
Dla zrozumienie zagadnienia w pierwszej kolejności należy określić:
Czym jest współpraca przy prowadzonej działalności gospodarczej?
Zgodnie z art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za osobę współpracującą uważa się:
- małżonka,
- dzieci własne,
- dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione,
- rodziców,
- macochę i ojczyma
- osoby przysposabiające,
jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia.
Współpraca przy prowadzeniu działalności gospodarczej w rozumieniu art. 8 ust. 11 u.s.u.s., musi spełniać łącznie następujące cechy:
1. ciężar gatunkowy działań współpracownika musi być istotny dla działalności gospodarczej małżonka;
2. działania te nie mogą mieć charakteru wtórnego; muszą pozostawać w bezpośrednim związku z przedmiotem podjętej działalności oraz muszą charakteryzować się pewną systematycznością, stabilnością i zorganizowaniem;
3. podejmowane czynności muszą wykazywać się częstotliwością oraz zajmować osobie współpracującej znaczący czas.
Współpraca przy prowadzeniu działalności jest najszerzej rozumianą podstawą “zatrudnienia”, obejmującą swym zakresem wykonywanie pracy na podstawie umowy o pracę, na podstawie umów cywilnoprawnych, a także wszelką pomoc członkowi rodziny w prowadzeniu działalności gospodarczej lub świadczeniu usług bez podstawy prawnej.
Podsumowując, podejmowane czynności muszą być takiego rodzaju, rozmiaru i częstotliwości, by mieć wymiar ekonomiczny i organizacyjny na tyle istotny, iż mogą być postrzegane jako współpraca przy prowadzeniu tej działalności.
Osobą współpracującą nie zostanie nigdy uznany małżonek zatrudniony w celu przygotowania zawodowego.
Z powyższego należy wynieść jednoznaczny wniosek, iż w pierwszej kolejności ustalić należy czy osoba prowadząca działalność gospodarczą i członek jej rodziny prowadzą wspólne gospodarstwo domowe.
Co na gruncie ZUS oznacza prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego?
Ocena, czy osoba pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym zależy od okoliczności konkretnego przypadku, przy czym sam fakt wspólnego zamieszkiwania nie może tu mieć decydującego znaczenia. Cechami charakterystycznymi dla prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego może być udział i wzajemna ścisła współpraca w załatwianiu codziennych spraw związanych z prowadzeniem domu, niezarobkowanie i pozostawanie w związku z tym na całkowitym lub częściowym utrzymaniu osoby, z którą się gospodarstwo domowe prowadzi, a wszystko to dodatkowo uzupełnione cechami stałości, które tego typu sytuację charakteryzują.
Zatrudnionymi na umowę o pracę mogą zostać córka/syn którzy nie prowadzą z ojcem wspólnego gospodarstwa domowego. Dopuszczalne jest również zatrudnienie małżonka z którym nie zamieszkujemy razem oraz więzy pomocy przy czynnościach życia codziennego zostały zerwane lub ograniczone do minimum.
Czy żona może zostać zatrudniona w firmie męża?
Za trudne należy uznać sprawy dotyczące zatrudnienia małżonka prowadzącego wspólne gospodarstwo domowe. W sprawach o takim stanie faktycznym należy posługiwać się argumentem braku znaczącego wpływu gatunkowego oraz finansowego takiego stosunku prawnego na kształt i finanse dla prowadzonej działalności gospodarczej tj. takim bez którego stanowiące majątek wspólny małżonków dochody z tej działalności nie osiągałyby takiego pułapu jaki zapewnia ich współdziałanie przy tym przedsięwzięciu.
Za dopuszczalne uważam zatrudnienie żony wykonującej pracę pomocy biurowej w firmie budowlanej męża. Gdyby ta sama osoba została natomiast zatrudniona jako główna księgowa, ciężar gatunkowy podejmowanych czynności uzasadniały ustalenie współpracy przy prowadzonej działalności gospodarczej.
Czy osoba współpracująca powinna zwiększać zysk przedsiębiorstwa?
Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże przymus ubezpieczenia z uzyskiwaniem dochodów i chroni swym zakresem osoby utrzymujące się z własnej pracy. Zważając na powyższe właściwe jest uznanie, że współpracą przy prowadzeniu działalności jest takie współdziałanie małżonka, które generuje stałe dochody z tej działalności – wyższe, niż gdyby działalność tę małżonek prowadził samodzielnie. W prowadzonych przez moją kancelarię sporach sądowych przedmiotem postępowania dowodowego w każdym wypadku jest ustalenie czy przychody przedsiębiorstwa uległy zwiększeniu w związku z działaniami podejmowanymi przez współmałżonka.
Czy można zawrzeć umowę zlecenie ze współmałżonkiem?
W tej konfiguracji przepisy układają znacznie korzystniej. Potwierdzają to liczne interpretacje ZUS, zgodnie z którymi umowa zlecenia jest umową regulowana przez przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 Kodeks cywilny, odmienną w swej charakterystyce prawnej od umowy o pracę, a w konsekwencji nie może być w powyższej sytuacji traktowana analogicznie.
Mając na uwadze wskazane powyżej przepisy, osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia, nawet jeżeli wypełnia kryteria określone dla osób współpracujących, podlega ubezpieczeniom społecznym jako zleceniobiorca, bowiem wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia stanowi odrębny, od współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej, tytuł do ubezpieczeń społecznych, a jednocześnie w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych w odniesieniu do zleceniobiorców brak jest przepisu odpowiadającego treści zawartej w art. 8 ust. 2 tej ustawy regulacji dotyczącej pracowników.
Podobne artykuły
