Świadczenie pielęgnacyjne
Czy synowej, która rezygnuje z zatrudnienia w celu sprawowania opieki na swoją niepełnosprawną teściową przysługuje świadczenie pielęgnacyjne?
Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 111 z późn. zm.), dalej: u.ś.r., świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przysługuje:
1) matce albo ojcu,
2) opiekunowi faktycznemu dziecka,
3) osobie będącej rodziną zastępczą spokrewnioną w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,
4) innym osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r.
– Kodeks rodzinny i opiekuńczy ciąży obowiązek alimentacyjny, z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności – jeżeli nie podejmują lub rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Stosownie do treści art. 17 ust. 1a u.ś.r., osobom, o których mowa w ust. 1 pkt 4, innym niż spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, w przypadku gdy spełnione są łącznie następujące warunki:
1) rodzice osoby wymagającej opieki nie żyją, zostali pozbawieni praw rodzicielskich, są małoletni lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
2) nie ma innych osób spokrewnionych w pierwszym stopniu, są małoletnie lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
3) nie ma osób, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, lub legitymują się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Z art. 17 ust. 1 cytowanej ustawy wynika wprost, że uprawnienie do świadczenia pielęgnacyjnego zostało ściśle powiązane z istnieniem obowiązku alimentacyjnego pomiędzy osobą legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności i osobą sprawującą opiekę nad niepełnosprawnym. Zgodnie z Kodeksem Rodzinnym i Opiekuńczym obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu osobie uprawnionej środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania i obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Osoby spowinowacone nie są objęte obowiązkiem alimentacyjnym, a taki stosunek łączy teściową i synową.
W związku z powyższym synowa, która rezygnuje z zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad swoją teściową nie ma prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, co jednolicie potwierdza orzecznictwo.
Naczelny Sąd Administracyjny w sprawie o sygn.akt I OPS 5/13, wskazał, że: „ustawodawca jednoznacznie ograniczył krąg osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad niepełnosprawnym członkiem rodziny do osób zobowiązanych do alimentacji, zaś wykładnia rozszerzająca ten krąg jest sprzeczna z wyraźną treścią przepisu. Naczelny Sąd Administracyjny zauważył, że mimo wielokrotnych zmian u.ś.r., świadczenie pielęgnacyjne przysługiwało członkom rodziny, na których spoczywał w stosunku do osoby wymagającej opieki obowiązek alimentacyjny i ustawodawca nie zmieniał na przestrzeni lat tego warunku.