Odwołanie od decyzji ZUSPodleganie ubezpieczeniom społecznym
Niezgłoszenie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego po zasiłku macierzyńskim.
Już wielokrotnie na moim blogu poruszałam problem dotyczący niezgłoszenia się przedsiębiorczych mam po zakończonym zasiłku macierzyńskim do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych i związanych z tym konsekwencji w postaci odmowy prawa do zasiłków chorobowych/opiekuńczych.
W ostatnich latach orzeczenia sądów powszechnych i Sądu Najwyższego znacznie różniły się w zakresie ustalenia czy podczas pobierania zasiłku macierzyńskiego dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje, czy jest kontynuowane.
Rozstrzygnięcie wątpliwości nastąpiło na postawie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2019 r. sygn. akt: III UZP 2/19, zgodnie z którą:
Rozpoczęcie pobierania zasiłku macierzyńskiego przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność, która uprzednio została objęta dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym powoduje ustanie ubezpieczenia chorobowego (art. 9 ust. 1c w związku z art. 14 ust. 2 pkt 3 w związku z art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 300 z późn. zm.).
Jeżeli jak uznał Sąd Najwyższy ubezpieczenie chorobowe ustało w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego, na podstawie art. 14 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych po zakończeniu pobierania zasiłku chorobowego konieczne było ponowne zgłoszenie do tego ubezpieczenia.
Jeżeli niezdolność do pracy zaistniała w okresach niepodlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu zasiłek nie należy się.
Jest jednak furtka którą można wykorzystać w podobnych sprawach.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 stycznia 2020r. sygn. akt: I UK 311/18, stwierdził iż:
„Udzielenie przez organ rentowy osobie prowadzącej działalność pozarolniczą nieprawidłowej informacji co do czynności niezbędnych dla dalszego podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, może być podstawą stwierdzenia, że taka osoba podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od pierwszego dnia przypadającego bezpośrednio po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego, choćby złożyła ona dopiero w późniejszym czasie ponowny wniosek o objęcie jej ubezpieczeniem chorobowym”.
W uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy wskazał, iż wskazówki zaprezentowane w końcowej części uzasadnienia uchwały Sądu Najwyższego z dnia III UZP 2/19, nakładają na ZUS obowiązek wynikającym z art. 8 i 9 k.p.a. tj. jest pouczenie osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, że z chwilą objęcia jej obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego, jej dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ustaje a ponowne objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym w związku z prowadzoną pozarolniczą działalnością może nastąpić dopiero po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego.
Źródłem powyższego obowiązku informacyjnego jest uwzględnienie tego, że utrata tytułu do podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu przez osobę prowadzącą działalność pozarolniczą następuje z mocy samego prawa z chwilą rozpoczęcia pobierania przez tę osobę zasiłku macierzyńskiego.
Przywołane stanowisko jest potwierdzeniem i zarazem rozwinięciem wcześniejszego poglądu judykatury, wedle którego błędne pouczenie osoby prowadzącej pozarolniczą działalność przez organ rentowy o braku konieczności złożenia ponownego wniosku o objęcie ubezpieczeniem chorobowym po ustaniu zasiłku macierzyńskiego i o nieprzerwanym podleganiu ubezpieczeniu chorobowemu, uprawnia osobę prowadzącą pozarolniczą działalność do złożenia wniosku o ponowne objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym w dowolnie obranym przez nią terminie liczonym od dnia zakończenia pobierania zasiłku macierzyńskiego
Inaczej mówiąc, udzielenie przez organ rentowy osobie prowadzącej działalność pozarolniczą nieprawidłowej informacji co do czynności niezbędnych dla dalszego podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, może być podstawą stwierdzenia, że taka osoba podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od pierwszego dnia przypadającego bezpośrednio po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego, choćby złożyła ona dopiero w późniejszym czasie ponowny wniosek o objęcie jej ubezpieczeniem chorobowym.
Kobieta korzystająca z zasiłku macierzyńskiego powinna zostać przez ZUS poinformowana w sposób należyty co do obowiązujących zasad podlegania ubezpieczeniu chorobowemu po zakończeniu korzystania z zasiłku macierzyńskiego.
Jeżeli ZUS w ogóle nie wydał w stosunku do „przedsiębiorczej matki” decyzji w przedmiocie ustalenia prawa do zasiłku macierzyńskiego, mimo że wypłacał to świadczenie ubezpieczonej – należy uznać iż nie dochował obowiązku informacyjnego.
Taką praktykę trzeba ocenić jako sprzeczną z naczelną dyrektywą proceduralną wyrażoną w art. 83 ust. 1 pkt 4 u.s.u.s., zgodnie z którą Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących m.in. ustalania uprawnień do (wszelkich) świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Skoro wymieniona regulacja nie stanowi inaczej, to należy przyjąć, że w ramach przedmiotowej kompetencji mieści się wydawanie zarówno decyzji odmownych, jak i decyzji zgodnych z oczekiwaniami wnioskodawców ubiegających się o świadczenia finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Warto również zauważyć, że według art. 61 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2019 r. poz. 645 z późn. zm.) prawo do zasiłków (w tym zasiłku macierzyńskiego) przysługujących osobom ubezpieczonym prowadzącym pozarolniczą działalność oraz wysokość tych świadczeń ustala i wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Łączna wykładnia obu wymienionych przepisów nie pozostawia zatem wątpliwości co do tego, że obowiązkiem organu rentowego – w następstwie ustalenia, że skarżącej przysługuje uprawnienie do zasiłku macierzyńskiego – było wydanie deklaratoryjnej decyzji potwierdzającej nabycie przez ubezpieczoną (z mocy prawa) uprawnienia do zasiłku macierzyńskiego oraz ustalającej wysokość tego zasiłku i określającej ramy czasowe jego wypłaty.
Przy takim założeniu kobieta prowadząca działalność gospodarczą ma podstawy, aby pozostawać w usprawiedliwionym – choć błędnym – przekonaniu, że jej ubezpieczenie chorobowe “reaktywuje się” (bez konieczności składania nowego wniosku), co pociągnie za sobą konieczność opłacenia składki
Koniecznym elementem jest również realizacja takiego założenia skutkująca opłaceniem składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w terminie.
Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych nie określa wprost sankcji za niewywiązanie się organu rentowego z obowiązku informacyjnego, tym niemniej trzeba uznać, że ubezpieczona nie powinna ponosić ujemnych konsekwencji wynikających z wadliwego zachowania organu rentowego.
Skoro ZUS nie poucza we właściwym czasie o skutkach, jakie w płaszczyźnie podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu wywołuje zaprzestanie pobierania przez nią zasiłku macierzyńskiego (brak pouczenia o konieczności złożenia przez nią nowego wniosku o objęcie ubezpieczeniem chorobowym za okres przypadający bezpośrednio po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego), to organ rentowy nie może przerzucać na ubezpieczoną ciężaru odpowiedzialności za skutki własnych zaniedbań.
Podobne artykuły
