Czy ZUS może odebrać rentę przyznaną na stałe?
Coraz częściej w mojej kancelarii goszczę osoby, które mając uprzednio przyznaną stałą rentę z tytułu niezdolności do pracy są następnie pozbawiane przez ZUS świadczeń z uwagi na orzeczenie o braku niezdolności do pracy.
Zaczynając od początku zgodnie z art. 59. ustawy o emeryturach i rentach z FUS osobie niezdolnej do pracy, przysługuje:
Niezdolność do pracy jako przesłanka prawa do świadczeń jest ściśle związana ze zdrowiem ubezpieczonego (stopniem naruszenia sprawności organizmu) oraz z rokowaniem co do odzyskania przez niego zdolności do pracy zarobkowej. Jest stanem, który może ulegać zmianom, w związku z czym określenie “trwała niezdolność do pracy” i “renta stała” są pojęciami prawnymi mającymi inną treść niż w języku potocznym, odpowiadającą raczej określeniom “niezdolność orzekana na czas określony” i “niezdolność orzekana na czas nieokreślony”.
Renta stała w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS odnoszona jest do trwałości niezdolności do pracy, a nie do “trwałości” prawa do renty. Niezdolność do pracy co do zasady orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat, z zastrzeżeniem, że może być orzeczona na okres dłuższy, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań co do odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu.
Orzeczenie o niezdolności do pracy na okres dłuższy niż 5 lat nie jest także orzeczeniem stwierdzającym tę niezdolność na zawsze, lecz tylko prognozą, zgodną ze stanem wiedzy medycznej, że wcześniej nie zajdą zmiany zdrowia badanego, uzasadniające zmianę oceny niezdolności do pracy.
W polskim systemie świadczeń z ubezpieczenia społecznego z tytułu niezdolności do pracy nie jest znana instytucja renty dożywotniej, to jest prawa do renty niezależącego od zmiany okoliczności istniejących w chwili jej przyznania, nie można więc twierdzić ani o swoistej niewzruszalności prawa do renty, ani o niepoddawaniu tego prawa jakiejkolwiek weryfikacji. Naturalną konsekwencją konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo jest więc wyposażenie organów rentowych w uprawnienie do badania, czy nadal zachodzą niezbędne warunki tego prawa. Jeżeli nawet renta z tytułu niezdolności do pracy została przyznana na stałe to organ rentowy uprawniony jest do zbadania tego uprawnienia.
Podstawę prawną upoważniająca organ rentowy do dokonywania weryfikacji świadczeń uzależnionych od ustalenia niezdolności do pracy stanowi przepis art. 107 o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z jego treścią prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie. Oznacza to, że dopuszczalne jest przeprowadzanie badania lekarskiego na wniosek lub z urzędu w celu ustalenia zmiany stopnia niezdolności do pracy, braku tej niezdolności lub jej ponownego powstania. Nie można bowiem mówić o jakichkolwiek prawach nabytych. Jeżeli ubezpieczony na datę orzekania przez organ rentowy nie był niezdolny do pracy, to nie spełniał ustawowej przesłanki prawa do renty.
W orzecznictwie przyjmuje się również, iż okoliczność wieloletniego pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy nie przesądza, że prawo do tego świadczenia nie ustanie w przyszłości. Specyfika ryzyka niezdolności do pracy przejawia się bowiem w niestałości tego stanu. Skierowanie na badanie lekarskie służy ustaleniu niezdolności do pracy jako przesłanki warunkującej prawo do renty. W razie ustalenia w tym trybie braku niezdolności, ustaje prawo do świadczenia.
Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach podkreślał, iż prawo do renty przysługuje dopóty, dopóki ubezpieczony spełnia warunki ustawowe warunkującej jej przyznanie. Oznacza to, że dopuszczalne jest okresowe weryfikowanie uprawnień rentowych, uzależnionych od dalszego trwania stanu niezdolności do pracy
W konsekwencji nawet długotrwałe pobieranie renty z tytułu niezdolności do pracy nie wyklucza negatywnego zweryfikowania takich uprawnień rentowych, które nie były ustalone “na stałe”, wskutek zmian w stanie zdrowia wymaganych do utrzymania uprawnień rentowych lub dalszego ustalenia prawa do renty.
Oczywiście weryfikacja uprawnień i wydanie decyzji, w której ZUS odmówił prawa do renty za dalszy okres nie oznacza, iż taka decyzja jest prawidłowa i trzeba się z nią zgodzić.
Od decyzji można złożyć odwołanie, które zainicjuje proces sądowy, gdzie kwestie niezdolności ocenią biegli sądowi.
Niejednokrotnie udało się Nam wygrać sprawy dla Naszych klientów, pomimo pozbawienia ich renty przez ZUS.
Podobne artykuły
Dzień dobry. A jak się ma odbieranie rent przyznanych “na stałe” do Ustawy ws. weryfikacji rent i emerytur z 2017 roku? Ja mam rentę z tytułu trwałej całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji przyznaną w 2016 roku. Więc teoretycznie, jeśli nie otrzymałem jej “… w sytuacji fałszowania dowodów, świadomego wprowadzania w błąd lub wydania decyzji w wyniku przestępstwa (w ciągu 10 lat od wydania decyzji)” to renta jest już na stałe?