Renta rodzinna wynosi:
1) dla jednej osoby uprawnionej – 85% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;
2) dla dwóch osób uprawnionych – 90% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;
3) dla trzech lub więcej osób uprawnionych – 95% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu.
Sytuacja nie jest bardzo skomplikowana gdy renta rodzinna przyznawana jest po osobie, która była uprawniona do jednego świadczenia z ZUS, natomiast polskie prawo dopuszcza wyjątkowo możliwość pobierania świadczeń w zbiegu (np. emerytury i połowy renty z tytułu wypadku przy pracy) i tutaj pojawia się problem:
Czy renta rodzinna powinna zostać obliczona z wysokości obu pobieranych przez zmarłego świadczeń, czy tylko jednego?
Powyższemu zagadnieniu chciałabym poświęcić dzisiejszy wpis.
Zaczynając od podstaw, renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń.
Jeżeli osoba zmarła w dniu śmierci nie posiadała statusu emeryta lub rencisty, przyjmuje się że w dniu śmierci stała się całkowicie niezdolna do pracy.
Renta rodzinna przysługuje także uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. W takim przypadku przyjmuje się, że osoba zmarła spełniała warunki do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny::
- dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;
- przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka;
- małżonek (wdowa i wdowiec);
- rodzice.
Zgodnie z zasadą określoną w art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych:
w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez zainteresowanego.
Zasadą jest zatem pobieranie jednego świadczenia, a nie sumy przysługujących świadczeń.
Ad 1) renta rodzinna po inwalidzie wojennym i wojskowym.
Art. 96 ust. 1 w/w ustawy dopuszcza jedynie wyjątki od tej zasady w stosunku do niektórych świadczeniobiorców, w tym inwalidów wojennych i wojskowych, w stosunku do których ustawodawca wprowadził korzystniejszą regulację zbiegu świadczeń w art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzenie inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2015. poz. 840) dopuszczając pobieranie przez inwalidę wojennego i wojskowego, którego inwalidztwo powstało w związku ze służbą wojskową, pobierającemu rentę inwalidzką, który nabył prawo do emerytury, wypłacanie w zależności od jego wyboru:
- renty inwalidzkiej powiększonej o połowę emerytury albo
- emerytury powiększonej o połowę renty inwalidzkiej.
Przepis ten o charakterze wyjątkowym, przyznaje zatem dla tej grupy ubezpieczonych pewien przywilej, odmiennie regulując (korzystniej dla tej grupy) pobieranie świadczeń w zbiegu. Uprawnienie to nie może być natomiast automatycznie przenoszone na członków ich rodzin, którzy nie mają statusu inwalidów wojennych bądź wojskowych, a jedynie na zasadach ogólnych nabywają prawo do renty rodzinnej.
Jedną z podstawowych zasad wykładni przepisów prawa jest to, iż przepisów o charakterze wyjątku nie wykłada się w sposób rozszerzający. Oznacza to, że do przyjęcia punktu widzenia skarżącej musiałby istnieć przepis szczególny wskazujący na to, iż wysokość renty rodzinnej po inwalidzie wojennym (wojskowych) ustala się od sumy pobieranych przez niego świadczeń. Takiej regulacji jednak nie ma, a art. 73 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych posługując się pojęciem świadczenia dotyczy pobieranej emerytury lub renty, a nie sumy pobieranych przez zmarłego świadczeń.
Ad 2) renta rodzinna po osobie uprawnionej do pobierania renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.
Podoba zasada dotyczy również sytuacji w której zmarła osoba była uprawniona do pobierania w zbiegu dwóch świadczeń (emerytury i renty zawodowej lub wypadkowej).
Renta rodzinna przysługuje jako świadczenie pochodne albo emerytury albo renty, w wysokości procentowo wymierzanej albo od emerytury, albo od renty, która przysługiwałaby zmarłemu.
Podstawę ustalenia wysokości renty rodzinnej stanowi jedno świadczenie, które przysługiwałoby zmarłemu, a nie świadczenia, które by mu przysługiwały. Także wtedy, gdy zmarły był uprawniony równocześnie do obu tych świadczeń. Pomimo bowiem uprawnienia i do emerytury i do renty przysługiwało mu prawo do wypłaty tylko jednego z tych świadczeń.
Przy innej interpretacji art. 73 ust. 2 ustawy emerytalnej sytuacja pozostałych po zmarłym świadczeniobiorcy członków jego rodziny uprawnionych do pochodnej renty rodzinnej kształtowałaby się korzystniej niż prawo własne samego ubezpieczonego. Interpretacja prowadząca w takim kierunku byłaby aksjologicznie wątpliwa i sprzeczna z podstawową funkcją renty rodzinnej (funkcją alimentacyjną) – tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 lipca 2013r. sygn. akt: II UK 420/12.
Podobne artykuły
