
Zasiłki
Zwrot zasiłku
Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych przewiduje możliwość wydawania przez ZUS decyzji o zwrocie zasiłku. Omawiana regulacja dotyczy wszystkich zasiłków objętych tzw. ustawą wypadkową, tj.:
- zwrotu zasiłku chorobowego;
- zwrotu zasiłku macierzyńskiego;
- zwrotu zasiłku opiekuńczego;
- zwrotu zasiłku rehabilitacyjnego.
Zakład Ubezpieczeń społecznych w celu wydania decyzji o zwrocie zasiłku musi w pierwszej kolejności ustalić, iż został on pobrany nienależnie.
Według ustawy – za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:
- Świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania. Z taką sytuacją mamy najczęściej do czynienie w razie wykonywania pracy przez osoby pobierające zasiłek, chociaż zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego pewne czynności zawodowe są dopuszczalne podczas trwania okresu zasiłkowego.
- Świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia. Powstanie obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia w razie złożenia nieprawdziwych zeznań lub przedłożenia fałszywych dokumentów, wystarczy samo jego wypłacenie na tej podstawie, nawet jeśli osoba pobierająca świadczenie nie ma świadomości, że w ten sposób ZUS został wprowadzony w błąd.
Aby uznać, że wypłacone świadczenie podlega zwrotowi konieczne jest spełnienie dwóch przesłanek.
Pierwszą z nich jest ustalenie braku prawa do świadczenia, natomiast drugą świadomość tego występująca u osoby przyjmującej to świadczenie, płynąca ze stosownego pouczenia. Obie te przesłanki wystąpić muszą w trakcie pobierania świadczenia, a nie po zaprzestaniu jego wypłaty.
Czytając treść decyzji o zwrocie zasiłku należy zwrócić uwagę, czy ZUS zamieścił w niej czytelne pouczenie, lub (z czym również się dotychczas spotykałam) czy pouczenie w ogóle zostało zamieszczone w decyzji.
Pouczenie powinno być pełne, precyzyjne i dostosowane do adresata. Zasiłkobiorca powinien być zatem pouczony w jasny, klarowny i wyczerpujący sposób o okolicznościach powodujących utratę prawa do pobieranego zasiłku.
Za jaki okres ZUS ma prawo żądać zwrotu zasiłku?
Zasadniczo ZUS nie może domagać oddania nienależnie pobranych świadczeń zasiłkowych za dłużej niż trzy lata,
Natomiast w przypadku, gdy osoba pobierająca zasiłek powiadomiła go o okolicznościach uzasadniających ustanie prawa do świadczenia lub jego wstrzymanie lecz mimo tego zasiłek był dalej wypłacany – za jeden rok.
Spore kłopoty sprawia również ustalenie od kiedy liczyć te terminy. Orzecznictwo sądowe ostatecznie przyjęło, że trzyletni okres, za który ZUS może żądać zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, obejmuje czas do ostatniej wypłaty (pobrania) nienależnego zasiłku. Ten trzyletni okres liczy się więc od ostatniej wypłaty nienależnego zasiłku.
W wypadku wydania decyzji o zwrocie zasiłku ZUS ma 10 lat na egzekucję.