Czy małżonek może zostać uznany za osobę współpracującą dla wspólnika jednoosobowej spółki z o.o.?
Odpowiedź na to pytanie do niedawna była niejednoznaczna.
Zarówno ZUS jak i księgowi obsługujący jednoosobowe spółki z o.o. wychodzili z założenia, zgodnie z którym zatrudnienie pracownicze w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością żony jednoosobowego wspólnika tej spółki, mającego na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych status osoby prowadzącej pozarolniczą działalność, nie jest możliwe, gdyż zmierza do obejścia prawa. Żona wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wykonująca pracę na rzecz tej spółki powinna być bowiem uznana za osobę współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność.
Powyższe zagadnienie stało się przedmiotem rozpoznania przez Sąd Najwyższy, który w wyroku z dnia 20 sierpnia 2019 r. sygn. akt: II UK 74/18, stwierdził że:
“Wsparcie udzielane jednoosobowemu wspólnikowi spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przy prowadzeniu spraw spółki przez bliską mu osobę pozostającą z nim we wspólnym gospodarstwie domowym nie jest współpracą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność w rozumieniu art. 8 ust. 11 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.). Wsparcie takie może być realizowane w ramach umowy o pracę ze spółką z ograniczoną odpowiedzialnością i wówczas stanowić pracowniczy tytuł podlegania ubezpieczeniom społecznym”.
Zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się m.in. wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Omawiany przepis tworzy swoistą fikcję prawną, stanowiącą konsekwencję objęcia przez ustawodawcę obowiązkiem ubezpieczeń społecznych osób fizycznych, których sytuacja jest podobna, ale nie tożsama z osobami faktycznie prowadzącymi działalność gospodarczą.
Wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie prowadzi działalności spółki na własny rachunek, a zwłaszcza na własne ryzyko, lecz wyłącznie na rachunek i ryzyko spółki, w ramach korporacyjnych związków z tą spółką (jako zgromadzenie jej wspólników lub zarząd).
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością posiada osobowość prawną, przez co jest samodzielnym uczestnikiem prowadzonej przez siebie działalności, dlatego to nie wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością prowadzi działalność, lecz działalność taką prowadzi spółka.
Zgodnie z art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność uważa się wymienione w tym przepisie osoby (członków najbliższej rodziny), jeżeli pozostają one we wspólnym gospodarstwie domowym z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność i współpracują z nimi przy prowadzeniu tej działalności.
Jeśli zaś istotnym warunkiem uznania danej osoby za osobę współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność jest współpraca przy prowadzeniu tej działalności, współpraca ze wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest niemożliwa. Skoro wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialności nie prowadzi działalności gospodarczej, nie sposób jest przyjąć, że możliwa jest współpraca przy prowadzeniu tej działalności przez jego małżonka.
Wypada przy tym podkreślić, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd prawny, zgodnie z którym cechami konstytutywnymi pojęcia “współpraca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności” w rozumieniu art. 8 ust. 11 ustawy systemowej są występujące łącznie:
- istotny dla działalności gospodarczej ciężar gatunkowy działań współpracownika, które to działania nie mogą mieć charakteru wtórnego; muszą pozostawać w bezpośrednim związku z przedmiotem podjętej działalności oraz muszą charakteryzować się pewną systematycznością, stabilnością i zorganizowaniem;
- znaczący czas i częstotliwość podejmowanych robót.
Z powyższego wynika, iż współpraca może dotyczyć jedynie relacji, które występują pomiędzy osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, a osobą bliską tej osobie. Dlatego do uznania za osobę współpracującą niewystarczające jest stwierdzenie określonego przepisem powiązania więzami rodzinnymi z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność i pozostawania z nią we wspólnym gospodarstwie domowym, ale konieczne jest również ustalenie okoliczności współpracy przy prowadzeniu tej działalności.
Odpowiadając na pytanie zadane na wstępnie należy uznać, iż możliwe jest zatrudnienie małżonka w jednoosobowej spółce z o.o.
Podobne artykuły
