Kontrola ZUSZasiłkiZwrot kwot do ZUS
Potrącenie nienależnie pobranych świadczeń z ZUS z przysługujących zasiłków.
Czy ZUS ma prawo potrącać dotychczas wypłacone świadczenia z zasiłków bieżących?
Oczywiście odpowiedź jest niejednoznaczna: TAK i NIE
Tematyka wpisu oparta jest na kazusie klientki dla której sporządzaliśmy w tym tygodniu odwołanie od decyzji ZUS.
Moja klientka została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych jako osoba współpracująca przy działalności gospodarczej swojej matki. Taki stan trwał przez kilkanaście miesięcy, między czasie klientka zaszła w ciążę i przeszła na L4 i zasiłek macierzyński, które ZUS wypłacał. Po pewnym czasie okazało się jednak, że klientka nie powinna podlegać ubezpieczeniom z tytułu współpracy przy prowadzonej działalności gospodarczej lecz z tytułu zatrudnienia. Moja klientka zawiadomiła o tym organ. Pomimo tego ZUS nadal wypłacał zasiłki z tytułu współpracy przy prowadzonej działalności gospodarczej. ZUS po dokonanych korektach deklaracji przyznał klientce prawo do zasiłków chorobowego i macierzyńskiego z tytułu pracowniczego podlegania ubezpieczeniu, pobrane dotychczas zasiłki uznał za nienależnie pobrane i potrącił ich kwotę z bieżących zasiłków klientki.
Czy taka konstrukcja zastosowana przez ZUS jest prawnie dopuszczalna? Czy ZUS ma brawo potrącać zasiłki dotychczas wypłacone z powodu swojego błędu z zasiłków bieżących? Czy klienta zobowiązana jest oddać świadczenia wypłacone nienależnie ale nie ze swojej winy?
Oczywiście, że nie!
Przesłanki dotyczące potrącania świadczeń nienależnie pobranych wynikają wprost z ustawy zasiłkowej.
Zgodnie z art. 66 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej jako: ustawa zasiłkowa):
1. Wypłatę zasiłku wstrzymuje się, jeżeli prawo do zasiłku ustało albo okaże się, że prawo takie w ogóle nie istniało.
2. Jeżeli świadczenie zostało pobrane nienależnie z winy ubezpieczonego lub wskutek okoliczności, o których mowa w art. 15-17 i art. 59 ust. 6 i 7, wypłacone kwoty podlegają potrąceniu z należnych ubezpieczonemu zasiłków bieżących oraz z innych świadczeń z ubezpieczeń społecznych lub ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
3. Decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie zwrotu bezpodstawnie pobranych zasiłków stanowi tytuł wykonawczy w postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Ustęp 2 cytowanego przepisu tworzy więc zamknięty katalog przypadków w których ZUS ma prawo potrącać należności z przysługujących nam obecnie zasiłków. Dla realizacji tego uprawnienie konieczne jest:
ustalenie, iż świadczenie zostało pobrane nienależnie z winy ubezpieczonego lub wykazanie przez ZUS że:
- zasiłek nie przysługiwał z uwagi na niezdolność do pracy powstałą w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez ubezpieczonego.
- zasiłek nie przysługiwał z uwagi na niezdolność do pracy powstałą w wyniku nadużycia alkoholu za okres pierwszych 5 dni tej niezdolności.
- ZUS odmówił prawa do zasiłki z uwagi na wykonywanie w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracy zarobkowej lub wykorzystywanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia
Odnośnie do powyższego uregulowania art. 66 ust. 2 ustawy zasiłkowej, to zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 20 września 2018 r., sygn. akt VIII Ua 66/18 (LEX nr 2555415): „Powołany przepis stanowi lex specialis w odniesieniu do przepisów ustawy systemowej, ma on zatem pierwszeństwo w stosowaniu, zgodnie z zasadami derogacyjnymi. Zatem przesłankami uznania pobranego zasiłku chorobowego za świadczenie pobrane nienależnie są wina ubezpieczonego lub okoliczności, o których mowa w art. 15-17 i art. 59 ust. 6 i 7 ustawy zasiłkowej. Ze świadczeniem nienależnym mamy do czynienia w sytuacji, gdy do jego wypłaty doszło, mimo że prawo do niego ustało albo w ogóle nie istniało (art. 66 ust. 1) oraz gdy zachodzą okoliczności powodujące utratę prawa”.
Odnosząc się do kwestii potrącenia wskazać należy także na wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 14 września 2018 r., sygn. akt VIII Ua 19/18 (LEX nr 2609340) zgodnie z którym: „Obowiązkowi zwrotu (potrącenia) podlegają tylko zasiłki nienależnie pobrane. Natomiast zasiłki nienależnie wypłacone, z winy płatnika lub Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, nie podlegają zwrotowi”.
Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że żadna z przesłanek potrącenia należności nie została spełniona w niniejszej sprawie.
Powracając do kazusu mojej klientki z uwagi na okoliczność, że ZUS wypłacał zasiłki z niewłaściwej podstawy pomimo zawiadomienia w tym przedmiocie, nie można mówić o pobraniu świadczeń z winy ubezpieczonej. Jeżeli świadczenia nie zostały pobrane nienależnie, ZUS nie ma prawa żądać ich zwrotu i tym bardziej potrącać tych kwot z obecnie przysługujących świadczeń.
Podobne artykuły
