Obniżenie wymiaru czasu pracy z powodu COVID-19, a wysokość zasiłku chorobowego/macierzyńskiego

Ustawą z dnia 31 marca 2020 r., zwaną “Tarczą Antykryzysową” – ustawodawca wprowadził możliwość obniżenia wymiaru czasu pracy swoich pracowników o 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu. Zastrzeżenie jest jednak takie, że wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.

W gwoli ścisłości zabieg ten ma na celu otrzymania dofinansowania wynagrodzenia pracowników z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Świadczenia przyznawane są na podstawie wniosku złożonego przez pracodawcę do dyrektora wojewódzkiego urzędu pracy właściwego ze względu na siedzibę przedsiębiorcy. Do wniosku należy dołączyć porozumienia z m.in. zakładową organizacją związkową lub przedstawicielami pracowników określającego warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy.

Obecnie wielu pracodawców skorzystało lub zamierza skorzystać z proponowanych rozwiązań, które oczywiście stanowią duże wsparcie dla firm.

Dzisiaj jednak chciałabym podejść do tematu z punktu widzenia pracownika, w szczególności kobiety w ciąży.

Coraz częściej spotykam się z następującymi zapytaniami klientek:

Czy pracodawcy mają prawo obniżyć wymiar czasu pracy kobiecie w ciąży?

Kodeks Pracy przewiduje szczególny rodzaj ochrony kobiet w ciąży oraz urlopu macierzyńskiego. Ochrona ta obejmuje zakaz wypowiadania przez pracodawcę warunków pracy lub płacy pracownicom, np. zmniejszenia wymiaru czasu pracy lub wynagrodzenia. Obecnie jednak z powodu koronawirusa możliwe jest zawieszeniu stosowania niektórych przepisów prawa pracy, co pogorsza warunki zatrudnienia pracowników chronionych. Pogorszenie warunków ochronnych może nastąpić na mocy porozumienia zawieranego z przedstawicielami pracowników. Nie wymaga ono wypowiedzeń zmieniających, a co za tym idzie – nie stosuje się przepisów o ochronie zatrudnienia. Ich wyłączenie jest uzasadnione, skoro ma to stanowić „mechanizm elastycznego reagowania” w sytuacjach kryzysowych. Powyższe oznacza, iż obniżenie wymiaru czasu pracy może dotyczyć pracowników należących do tzw. grupy chronionej tj. kobiety w ciąży, osoby w wieku przedemerytalnym.

Jaka będzie podstawa zasiłku chorobowego/macierzyńskiego ustalona po obniżeniu wymiaru czasu pracy?

Art. 40. ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wyraźnie stanowi, iż:

W razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy (…)

Zważając na treść przepisu należy uznać, iż jeżeli pracownik przejedzie na zwolnienie lekarskie/urlop macierzyński już po dokonaniu przez pracodawcę obniżenia wymiaru czasu pracy, postawa zasiłku chorobowego zostanie ustalone na podstawie nowej (mniejszej wysokości wynagrodzenia).

Jeżeli pracownik korzystał z zasiłków w momencie obniżenia wymiaru czasu pracy – jego podstawa wymiaru zasiłku chorobowego, a póżniej macierzyńskiego pozostanie na dotychczasowym poziomie.  Warunkiem jest jednak nieprzerwane korzystanie ze zwolnień lekarskich. Jeden dzień przerwy w chorowaniu spowoduje naliczenie nowej podstawy wymiaru zasiłku liczonej od obniżonego wymiaru czasu pracy, czyli obniżonego wynagrodzenia.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 stycznia 2016 r., sygn. akt: II UK 206/15, stwierdził, iż:

Podstawy wymiaru zasiłku z ubezpieczenia chorobowego nie ustala się na zasadach art. 40 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz.U. z 2016 r., poz. 372, ze zm.), gdy zmiana wymiaru czasu pracy w umowie o pracę lub innym akcie, na podstawie którego powstał stosunek pracy, następuje w trakcie nieprzerwanego pobierania zasiłków tego samego lub innego rodzaju (art. 43 tej ustawy).

Rozpoczęłam pobieranie zasiłku podczas obowiązywania obniżonego wymiaru czasu pracy. Czy w momencie powrotu pensji do “normalności” ZUS podwyższy wypłacany zasiłek?

Pytanie było przedmiotem analizy Sądu Najwyższego, który w wyroku z dnia 21 lipca 2016r., sygn. akt: UK 268/15, zajął następujące stanowisko:

Zwiększenie w okresie wypłacania zasiłku macierzyńskiego wymiaru czasu pracy pracownicy, która wcześniej skorzystała z obniżenia tego wymiaru na podstawie art. 1867 k.p., nie ma wpływu na podstawę obliczenia zasiłku macierzyńskiego (art. 29 ust. 1 pkt 1, art. 36 ust. 1, art. 40 w związku z art. 47 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, jednolity tekst: Dz.U. z 2017 r., poz. 1368).

Obawiam się, że przedstawiany wyrok Sądu Najwyższego znajdzie zastosowanie w analizowanych przypadku obniżenia wymiaru czasu pracy w związku z występowaniem COVID-19. Jeżeli pracownica skorzysta z zasiłku po wprowadzeniu obniżonego wymiaru czasu pracy (przypominam że obniżenie może obowiązywać tylko przez 3 miesiące), a następnie bez powrotu do pracy przed porodem przejdzie na zasiłek macierzyński, jego wysokość pozostanie niższa, nawet jeśli pracownicę zacznie obowiązywać wynagrodzenie za obowiązujący dotychczas wymiar czasu pracy. Wysokość zasiłków z ubezpieczenia społecznego jest związana z wysokością opłacanych składek. Bez znaczenia pozostają więc zmiany wymiaru czasu pracy, które nastąpiły już w okresie wypłacania zasiłku, gdyż nie są w ogóle związane z wysokością odprowadzanych składek.

Podobne artykuły

• Spóźnione ZUS DRA.
• Odwołanie od decyzji o odmowie prawa do świadczenia postojowego
• Decyzja o zwrocie świadczenia postojowego.
• ZUS podważa podleganie ubezpieczeniom społecznym? Nie otrzymasz dodatkowego zasiłku opiekuńczego.
• Wyroki Sądów Ubezpieczeń Społecznych wydawane na posiedzeniach niejawnych.