Zgodnie z ogólnymi regułami dotyczącymi przyznawania rent rodzinnych, wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:
1) w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo
2) wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole – 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej.
Dodatkowo prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa, która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania małoletnich dzieci.
Małżonka rozwiedziona lub wdowa, która do dnia śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia warunków określonych powyżej, w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.
Oczywiście tożsame zasady stosowane są dla wdowców.
Co jeśli wdowa/wdowiec nie spełnia w/w warunków ?
Ustawodawca przewidział odstępstwo od zasady w postaci ustanowienia instytucji tzw. okresowej renty rodzinnej.
Zgodnie z art. 70 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS:
- Wdowa niespełniająca warunków do renty rodzinnej określonych w ust. 1 lub 2 i niemająca niezbędnych źródeł utrzymania ma prawo do okresowej renty rodzinnej:
przez okres jednego roku od chwili śmierci męża; - w okresie uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez 2 lata od chwili śmierci męża.
Przewidziana w art. 70 ust. 4 pkt 2 okresowa renta rodzinna ma charakter świadczenia wyjątkowego tylko o tyle, że przysługuje ona (na warunkach w przepisie tym wskazanych) wdowie, która nie spełnia warunków do renty rodzinnej określonych w ust. 1 lub 2. Przysługuje ona w okresie uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej (nie dłużej niż przez dwa lata od chwili śmierci męża) wdowie niemającej niezbędnych źródeł utrzymania.
Celem świadczenia jest zatem zapewnienie niezbędnych źródeł utrzymania wdowie przez czas jej uczestniczenia w takim szkoleniu. Wypłata świadczenia po okresie trwania szkolenia mija się z celem tego świadczenia.
W związku z niespełnieniem przez osobę ubezpieczoną przesłanek do przyznania renty rodzinnej na postawie art. 70 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej ZUS lub Sąd zobowiązani są zbadać, czy osoba ubezpieczona może uzyskać prawo do okresowej renty rodzinnej. Jak wynika z wyżej cytowanego art. 70 ust. 4 ustawy emerytalnej okresowa renta rodzinna przysługuje wdowie, która nie ma niezbędnych źródeł utrzymania. Drugim warunkiem jest, aby wniosek o okresową rentę złożyła albo w ciągu roku od śmierci małżonka albo w okresie uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez 2 lata od chwili śmierci męża.
Okres podstawowy może zostać wydłużony na czas uczestniczenia wdowy w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, maksymalnie jednak do momentu upływu dwóch lat od chwili śmierci męża.
Stosownie do § 26 z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe, środkiem dowodowym stwierdzającym uczestniczenie wdowy (wdowca) w zorganizowanym szkoleniu jest zaświadczenie właściwego organu, instytucji lub organizacji prowadzącej to szkolenie. W orzecznictwie podkreślono, że celem świadczenia, o którym mowa w art. 70 ust. 4 pkt 2, jest zapewnienie niezbędnych źródeł utrzymania wdowie przez czas jej uczestniczenia w szkoleniu; wypłata świadczenia po okresie trwania szkolenia mija się z celem tego świadczenia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 17 października 2006 r., III AUa 1335/05, LEX nr 310475).
Wniosek o przyznanie renty rodzinnej na podstawie art. 70 ust. 4 ustawy emerytalnej złożony po upływie terminów określonych w tym przepisie jest bezskuteczny (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 18 maja 2005 r., III AUa 2563/04).
Podobne artykuły
