Ośmielam się twierdzić, iż każdy przedsiębiorca prowadzący od kilku, kilkunastu lub kilkudziesięciu lat działalność gospodarczą przynajmniej jeden raz zapomniał lub prawie zapomniał opłacić składki ZUS w terminie lub prawidłowej wysokości. Samej zdarzało mi się popełnić “czeski błąd” w przelewie składek na ZUS, który skutkował niedopłatą w uiszczonych składkach.
Przedsiębiorca, który spóźni się choć jeden dzień z opłaceniem składki chorobowej lub opłaci ją w niepełnej wysokości, traci prawo do zasiłku chorobowego aż na 3 miesiące. Oznacza to, że aby uzyskać ponowne prawo do świadczeń chorobowych, przedsiębiorca musi zacząć od nowa opłacać składkę chorobową i dopiero po trzech pełnych miesiącach ponownego jej opłacania, uzyskuje ponowne prawo do świadczeń chorobowych.
Istnieje jednak sposób, aby uniknąć tych konsekwencji, pomimo opóźnienia w przelewie. Spóźnialski ma bowiem prawo wystąpić do ZUS z wnioskiem o wyrażenie zgody na opłacenie składki po terminie, zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych:
“W uzasadnionych przypadkach organ rentowy może na wniosek ubezpieczonego wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie”.
Użyte w przepisie określenie ”może” nie oznacza pełnej dowolności w działaniu organu rentowego i nie oznacza przyznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych niczym nieskrępowanego uznania w uwzględnieniu lub nieuwzględnieniu wniosku o wyrażenie owej zgody. Przyznana kompetencja winna być wykonywana według sprawdzalnych, sprawiedliwych kryteriów. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyposażony w uprawnienie wyrażania zgody na opłacenie składki po terminie winien ujawnić, jakimi przesłankami kierował się odmawiając jej, a jego decyzja podlega merytorycznej ocenie sądu.
Przepis art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie powinien być traktowany z nadmiernym rygoryzmem, w tym znaczeniu że niejako automatycznie prowadzić do wyłączenia z ubezpieczenia, bez względu na okoliczności. Ponadto przepis ten nie wymaga, aby dany przypadek był wyjątkowy i szczególnie uzasadniony, a przez przypadek uzasadniony rozumieć należy taki, który obiektywnie usprawiedliwia i tłumaczy, dlaczego składka nie została należycie opłacona.
Należy również wskazać, iż przesłanki stanowiące o możliwości przywrócenia terminu do opłacenia składek są całkowicie odmienne, od przywrócenia terminu w rozumieniu art. 168 k.p.c., który to termin do dokonania czynności procesowej może być przywrócony, jeżeli strona uchybiła terminowi bez swojej winy. W powoływanym przepisie brak jest takiej przesłanki, a zatem należy domniemywać, że ZUS może przywrócić termin do opłacenia składki, w zależności od stanu faktycznego, również w sytuacji, gdy jej nieopłacenie nastąpiło np. z winy nieumyślnej ubezpieczonego, chociażby w postaci lekkomyślności”.
Jakie przyczyny uzasadniają przywrócenie terminu do opłacenia składek ZUS?
Jako przyczynę uzasadniającą wyrażenie zgody na opłacenie składek po terminie wskazać można chorobę ubezpieczonego, nagły wyjazd, brak pieniędzy wywołany czynnikami niezależnymi od ubezpieczonego, siłę wyższą, wypadek losowy, czy też inne okoliczności, które obiektywnie wskazują, że zapłata składek w terminie była niemożliwa, a niemożliwość zapłacenia składek w terminie nie była spowodowana tylko zaniedbaniem ubezpieczonego.
W wyroku z dnia 16 maja 2018 roku, sygn. akt III AUa 953/17, Sąd Apelacyjny w Lublinie wskazał, iż zgoda na uiszczenie składki po terminie na podstawie art. 14 ust. 2 pkt 2 u.s.u.s. nie wiąże się z koniecznością wystąpienia szczególnie uzasadnionego, wyjątkowego przypadku, czy szczególnie uzasadnionych okoliczności. Przepis ten nie uzależnia też udzielenia zgody na opłacenie składek po terminie od braku winy po stronie ubezpieczonego. Ustawa wymaga jedynie, aby zaistniał przypadek “uzasadniony”, czyli taki, który obiektywnie uzasadnia opóźnienie i tłumaczy z jakich powodów składka nie została uiszczona w terminie.
Niestety moja praktyka pokazuje, iż istnieją kategorie spraw, w których ZUS bezwzględnie odmawia przywrócenia terminu, dotyczy to głównie sytuacji w których moi klienci deklarują podwyższoną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie lub od dłuższego czasu korzystają z zasiłków z ubezpieczenia społecznego.
Co jeśli ZUS odmówi nam zgody na opłacenie składek po terminie?
Jeżeli ZUS odmówi wyrażenia zgody na opłacenie składek ZUS po terminie, należy wystąpić do ZUS z wnioskiem o wydanie decyzji o okresach podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu na sporny okres. Od decyzji w przedmiocie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu przysługiwało będzie prawo złożenia odwołania do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. W sprawie wywołaniem wniesionym odwołaniem Sąd zobligowany będzie do obiektywnej oceny przesłanek warunkujących przywrócenie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu.
Zobacz również: Wniosek o przywrócenie terminu do opłacenia składek – wzór.
Podobne artykuły
