We wpisie pt: Praca w warunkach szczególnych wykonywana po 31 grudnia 2008r. informowałam o zagadnieniu analizowanym przez Sąd Najwyższy, w zakresie ustalenia, czy dla nabycia prawa do emerytury pomostowej wystarczającym jest udowodnienie jednego dnia pracy wykonywanej w szczególnych warunkach po dniu 1 stycznia 2008r., czy też konieczne jest wykazanie że pracownik świadczył taką pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres przynajmniej jednego miesiąca.
Sąd Najwyższy w sprawie prowadzonej pod sygn. akt: III UZS 2/22 zajął się analizą zagadnienia prawnego:
“Czy dla spełnienia przesłanki do nabycia prawa do emerytury pomostowej z art. 4 pkt 6 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (jednolity tekst: Dz. U. z 2018 r., poz. 1924 ze zm.) konieczne jest wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze po 31 grudnia 2008 r. przez okres przynajmniej miesiąca?”
Z uwagi na doniosłe znaczenie rozstrzygnięcia cytowanego zagadnienia sprawa została przekazana do rozstrzygnięcia powiększonemu składkowi Sądu Najwyższego.
Uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2022 r., orzeczono iż:
Nabycie prawa do emerytury pomostowej nie jest uzależnione od wykonywania, po dniu 31 grudnia 2008 r., pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez okres przynajmniej jednego miesiąca (art. 4 pkt 6 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, jednolity tekst: Dz. U. z 2018 r., poz. 1924 ze zm.).
W ostatnim czasie na stronie Sądu Najwyższego pojawiło się uzasadnienie do podjętej bardzo korzystnej uchwały Sądu Najwyższego.
Treść uchwały napawa optymizmem, zaprezentowane podejście do sprawy daje szanse na poszerzenie katalogu osób, które uprawnione są do nabycia prawa do emerytury pomostowej.
Sąd Najwyższy stwierdził iż: “Na przesłanki nabycia prawa do emerytury pomostowej należy patrzeć w
sposób całościowy i umieszczać je w pewnym kontekście związanym z sytuacją życiową pracownika. Skupienie się jedynie na okresie wykonywania pracy przez ubezpieczonego po 31 grudnia 2008 r. i wyprowadzanie wniosków dotyczących warunków spełnienia przesłanek nabycia prawa do emerytury pomostowej, określonych w art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, powoduje zatracenie pewnego kontekstu, do którego uchwycenia konieczne jest szersze spojrzenie na cel wprowadzenia analizowanych przepisów. Nie można bowiem tracić z pola widzenia faktu, że samo wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze po 31 grudnia 2008 r. przez okres krótszy niż miesiąc nie spowoduje nabycia prawa do emerytury pomostowej. Niezbędne jest również spełnienie pozostałych przesłanek, w tym 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze. Nie można skupiać się jedynie natym, że praca szczególna po 31 grudnia 2008 r. przez okres krótszy niż miesiąc nie obciąża wystarczająco organizmu pracownika, aby przyznać mu emeryturę pomostową, bowiem jest zbyt krótkotrwała. Trzeba mieć na względzie, że jest to tylko końcowy okres pracy pracownika, dopełniający niejako jego wcześniejszą, wieloletnią pracę w warunkach szczególnie obciążających dla organizmu pracownika. Nawet fakt, że pewne prace nie są już uznawane za prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (z różnych powodów, bowiem może to wynikać ze zmian w technologii, warunkach pracy dostępnych środkach bezpieczeństwa) nie powoduje, że możemy pominąć tę pracę wykonywaną w latach poprzednich, gdy była ona uznawana za pracę szczególną i skupić się jedynie na krótkotrwałym okresie pracy po 31 grudnia 2008 r. Oczywiście, mogą się zdarzyć sytuacje, gdy ktoś próbuje wyłudzić pewne świadczenia, jednak nie uzasadnia to wprowadzania dodatkowych, nieprzewidzianych przez ustawodawcę przesłanek nabycia prawa do emerytury, a ewentualnie wymaga dokładnego zbadania w realiach konkretnej sprawy, czy praca w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze podjęta krótkotrwale po 31 grudnia 2008 r. nie była pozorna. Podsumowując, o ile należy się zgodzić, że w stanie prawnym poprzedzającym ustawę o emeryturach pomostowych uwzględniano wpływ szkodliwości na organizm człowieka (vide art. 32 ust. 2 ustawy emerytalno-rentowej) oraz definiowano daną pracę stanowiskowo, o tyle jednak oceny zatrudnienia negatywnie oddziałującego na zatrudnionego należy dokonać z perspektywy całego 15-letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych (przed i po 31 grudnia 2008 r.). Przy czym brak jest podstaw, by wyznaczać konkretny czas, przez jaki praca miałaby być wykonywana w każdym z wymienionych przedziałów czasowych.
Trzeba bowiem mieć na względzie, że prace w szczególnych warunkach w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych (art. 3 ust. 1-3) odnoszą się rodzajowo do określonej kategorii prac i w żadnym aspekcie nie akcentują długotrwałego wykonywania tej (jednej) konkretnej pracy. Jedynym determinantem jest wymiar czasu pracy, ponieważ prace te mają być wykonywane w pełnym wymiarze czasu pracy (art. 3 ust. 4 i 5 ustawy o emeryturach pomostowych). Kwalifikacja nowego zatrudnienia jako pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, nie oznacza oceny skutków w sferze zdrowia pracownika po dniu, miesiącu czy roku pracy, lecz występowania w środowisku pracy tych czynników ryzyka, które – według ustawy – mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia. Jednocześnie, ustawodawca nie stanowi konkretnie, w jakim przedziale czasowym narażenie na występowanie tych określonych czynników ryzyka może doprowadzić do wspomnianego skutku. Należy zatem ponownie podkreślić, że długotrwałość wykonywania pracy o szczególnym charakterze, która w miarę upływu lat i związanej z tym utraty adekwatnej sprawności psychofizycznej powoduje ograniczenia w możliwości jej efektywnego wykonywania, zmniejszając (lub nawet uniemożliwiając) zdolności do zarobkowania w tym szczególnym charakterze, realizuje się przez przesłankę wymaganego okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat (art. 4 pkt 2 ustawy o emeryturach pomostowych). Zatem w każdym wypadku ocena powinna uwzględniać sumę lat pracy, a nie tylko okres (minimalnie miesięczny) po 31 grudnia 2008 r. Na zakończenie warto jeszcze zauważyć, że emerytura pomostowa jest świadczeniem okresowym, bowiem – zgodnie z art. 16 ustawy o emeryturach pomostowych – przysługuje tylko do czasu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. W konsekwencji z założenia jest świadczeniem wygaszanym, skoro zakłada się stopniowe zmniejszanie kręgu uprawnionych z tej racji, że dotyczy osób, które rozpoczęły wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub oszczególnym charakterze przed dniem wejścia w życie reformy emerytalnej, to jest przed 1 stycznia 1999 r. Wobec tego, warto dostrzec, że pod koniec obowiązywania ustawy o emeryturach pomostowych (2040 r.), beneficjentami świadczenia mogą być osoby, które z kolei przed dniem 1 stycznia 1999 r., przepracowały mniej niż miesiąc. W związku z tym, pojawia się pytanie, czy wówczas na bazie art. 4 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych także będzie można formułować wymaganie (symetrycznie do art. 4 pkt 6) zatrudnienia przez 1 miesiąc? Spojrzenie na problem ujęty w przedstawionym zagadnieniu prawnym w tym kontekście również dowodzi, że poglądy o konieczności zachowania minimalnych progów (okresów zatrudnienia) nie mogą się obronić”.
Podobne artykuły
Napisałem wiadomość na adres email