Odwołanie od decyzji ZUS Renta Socjalna Renta z tytułu niezdolności do pracy

Świadczenie 500+ dla niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

Kinga Matyasik-Ochlust 16 maja 2020

Czym jest świadczenie uzupełniające i komu przysługuje?

Świadczenie uzupełniające przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem:

o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji;
orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji;
orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji,
orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji,

Świadczenie uzupełniające przysługuje wymienionym wyżej, które nie posiadają prawa do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych albo suma tych świadczeń o charakterze innym niż jednorazowe, wraz z kwotą wypłacaną przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych z pewnymi wyjątkami nie przekracza kwoty 1700 zł.

Świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, ma na celu dodatkowe wsparcie dochodowe służące zaspokajaniu potrzeb życiowych, ze względu na koszty związane z pielęgnacją, rehabilitacją i opieką medyczną. Prawo do tego świadczenia wiąże się ze spełnieniem warunków określonych w ustawie.

Ile wynosi wysokość świadczenia uzupełniającego?

Świadczenie uzupełniające przysługuje osobie uprawnionej w wysokości nie wyższej niż 500 zł miesięcznie, przy czym łączna kwota świadczenia uzupełniającego i innych świadczeń finansowych z wyłączeniem z wyłączeniem renty rodzinnej, zasiłku pielęgnacyjnego oraz innych dodatków i świadczeń wypłacanych wraz z tymi świadczeniami, nie może przekroczyć 1700 zł miesięcznie.

Najczęściej świadczenie uzupełniające przysługuje w wysokości 500 zł, jeśli osoba wnioskująca nie jest uprawniona do emerytury ani renty i nie ma ustalonego prawa do innego świadczenia pieniężnego finansowanego ze środków publicznych, lub gdy ma takie świadczenia, ale ich łączna kwota brutto nie przekracza 1100 zł. Jeśli wysokość jej świadczeń finansowanych ze środków publicznych wynosi więcej niż 1100 zł, a nie przekracza 1700 zł brutto, wysokość świadczenia uzupełniającego będzie niższa niż 500 zł. Będzie to różnica między kwotą 1700 zł i łączną kwotą przysługujących świadczeń.

Co oznacza niezdolność do samodzielnej egzystencji?

Zgodnie z art. 13 ust. 5 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych:

W przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Odrębną definicję niezdolności do samodzielnej egzystencji zawiera art. 4 ust. 4 ustawy o niepełnosprawnych.

W tym ujęciu oznacza ona:

naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację.

W orzecznictwie dotyczącym przedmiotowej materii na szczególną uwagę zasługują następujące poglądy:

termin “niezdolność do samodzielnej egzystencji” mieści w sobie tak opiekę, oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp., jak również pomoc w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza (wyrok SA w Szczecinie z dnia 6 września 2012 r., III AUa 372/12, LEX nr 1217775; wyrok SA w Białymstoku z dnia 7 grudnia 2017 r., III AUa 388/17, LEX nr 2423313);
schorzenia degradujące psychicznie osobowość człowieka i wymagające stałej lub długotrwałej opieki nad ubezpieczonym mogą uzasadnić zaliczenie go do I grupy inwalidów, obecnie odpowiadającej całkowitej niezdolności do pracy oraz niezdolności do samodzielnej egzystencji, nawet jeżeli jest on w stanie wypełniać niektóre z elementarnych czynności życiowych we własnym zakresie (np. jeść, ubierać się), o ile w pozostałym zakresie jest pozbawiony praktycznej możliwości egzystowania w humanitarnych warunkach bez koniecznej pomocy ze strony osoby trzeciej (wyrok SA w Gdańsku z dnia 20 czerwca 1995 r., III AUr 551/95, OSA 1995, z. 7-8, poz. 56);
niezdolna do samodzielnej egzystencji jest zarówno osoba, która ze względu na naruszenie sprawności organizmu wymaga stałej lub długotrwałej opieki innej osoby, jak i osoba, która ze względu na naruszenie sprawności organizmu wymaga stałej lub długotrwałej pomocy innej osoby (wyrok SA w Katowicach z dnia 19 listopada 1998 r., III AUa 1035/98, PP 1999, nr 11; wyrok SA we Wrocławiu z dnia 17 sierpnia 2017 r., III AUa 366/17, LEX nr 2386997);
do czynności zabezpieczających samodzielną egzystencję człowieka nie należą wyłącznie tzw. czynności samoobsługi, jak mycie się, ubieranie, samodzielne jedzenie posiłków, ale również nabywanie żywności, przyniesienie jej do domu, ogrzewanie mieszkania, przynoszenie w tym celu wiader z węglem, podstawowe prace porządkowe niewymagające wysiłku fizycznego i prac na wysokości (wyrok SA w Katowicach z dnia 27 kwietnia 2000 r., III AUa 190/00, OSA 2001, z. 12, poz. 44);
w ramach zakresu pojęcia “niezdolności do samodzielnej egzystencji” należy odróżnić opiekę, oznaczającą – pielęgnację (czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp.), od pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza; wszystkie powyższe czynniki łącznie wyczerpują treść terminu “niezdolność do samodzielnej egzystencji” (wyrok SA w Katowicach z dnia 21 lutego 2002 r., III AUa 1333/01, OSA 2003, z. 7, poz. 28; identycznie wyrok SA w Katowicach z dnia 6 marca 2003 r., I AUa 651/02, PP 2004, nr 7-8);
sama okoliczność, że w związku z występującymi u ubezpieczonego schorzeniami doznaje on pewnych utrudnień w realizacji potrzeb życia codziennego, a czasem też potrzebuje pomocy innych osób, nie może uzasadniać uznania go za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji (wyrok SA w Lublinie z dnia 30 sierpnia 2017 r., III AUa 62/17, LEX nr 2362730);
skoro ustalenie przesłanki niezdolności do samodzielnej egzystencji wymaga stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych – podzielić należy pogląd, że sąd nie może sam ustalić istnienia niezdolności do samodzielnej egzystencji, jeżeli biegli lekarze dobrani stosowanie do schorzeń ubezpieczonego w wydanej opinii nie dojdą do takiego wniosku (zob. wyrok SA w Białymstoku z dnia 14 czerwca 2017 r., III AUa 1143/16, LEX nr 2347800).”