Kontrola ZUSOdsetki ZUSOdwołanie od decyzji ZUSPodleganie ubezpieczeniom społecznymSkładkiZasiłkiZwrot kwot do ZUS
ZUS zmniejsza podstawę składek na ubezpieczenie
Jak wspominałam wcześniej we wpisie pt: ZUS ingeruje w podstawę wymiaru składek , ZUS w 2019 r. rozpoczął prowadzenie postępowań mających na celu podważenie dotychczas zadeklarowanych wysokich podstaw składek na ubezpieczenie społeczne, na podstawie których wypłacono zasiłki chorobowe i macierzyńskie.
ZUS w treści decyzji o zmianie podstawy zadeklarowanej składki powołuje się na orzeczenia Sądu Najwyższego zapadłe w ostatnim czasie, w tym na wyroki:
1) Wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2017 r II UK 98/16;
2) Wyrok SN z dnia 5 września 2018 I UK 208/17;
3) Wyrok SN z dnia 17 października 2018 r. II UK 301/17.
Wskazane powyżej orzeczenia w wyraźny sposób nie pokrywają się z treścią nadal aktualnej uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2010 r. (II UZP 1/10), zgodnie z którą:
Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest uprawniony do kwestionowania kwoty zadeklarowanej przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli mieści się ona w granicach określonych ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.).
Celem przeciwstawienia się argumentacji ZUS warto powołać się na aktualną linię orzeczniczą Sądu Najwyższego, w której Sąd Najwyższy podkreśla aktualność stanowiska z 2010 r.
Dla przykładu warto jest wskazać, że:
W wyroku z dnia 10 kwietnia 2019 roku, sygn. akt III UK 104/18 Sąd Najwyższy wskazał:
W konsekwencji w przypadku tych ubezpieczonych, wbrew stanowisku skarżącego, obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i ich wysokość nie są powiązane z osiągniętym faktycznie przychodem, lecz wyłącznie z istnieniem tytułu ubezpieczenia i zadeklarowaną przez ubezpieczonego kwotą, niezależnie od tego, czy ubezpieczony osiąga przychody i w jakiej wysokości (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2010 r., II UZP 1/10, OSNP 2010 nr 21 – 22, poz. 267, czy wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2014 r., I UK 145/14, LEX nr 1622302).
W wyroku z dnia 27 listopada 2018 roku, sygn. akt I UK 320/17 Sąd Najwyższy wskazał, że:
Obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym wynika z ustawy. Jeśli zainteresowany spełnia ustawowe warunki do objęcia go obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi (art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), to jego wniosek o objęcie ubezpieczeniem chorobowym (art. 11 ust. 2 tej ustawy) rodzi stosunek prawny dobrowolnego ubezpieczenia społecznego (por. uzasadnienie uchwały siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 21 7 kwietnia 2010 r., II UZP 1/10, OSNP 2010, nr 21-22, poz. 267). O tym, czy ubezpieczona mogła zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, przesądza zatem ustalenie, czy podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, w szczególności czy faktycznie prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą.
Na marginesie należy dodać, że dążenie do skorzystania z zasiłków ubezpieczenia społecznego, nie może być uznane za cel, którego osiągnięcie jest sprzeczne z prawem. Skorzystanie z ochrony gwarantowanej ubezpieczeniem społecznym jest legalnym celem zakładania działalności gospodarczej i może ono nawet być głównym motywem do jej rozpoczęcia, zamiast wykonywania pracy na innych podstawach prawnych. Jeżeli działalność jest faktycznie wykonywana, co ma miejsce w przypadku Odwołującej, stanowi podstawę do podlegania ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Fakt rozpoczęcia pozarolniczej działalności w ciąży, czy nawet przewidywanie jej zawieszenia w związku z ciążą, a następnie opieką nad dzieckiem, czy też niezdolność do pracy nie niweczy rzeczywistego zamiaru prowadzenia tej działalności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2014 r. I UK 235/13). W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że nawet podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej w 8 miesiącu ciąży nie stanowi przeszkody do podlegania ubezpieczeniom społecznym w aspekcie wykonywania jej w sposób ciągły. Skutku takiego nie ma również opłacenie składki w najwyższej wysokości w sytuacji braku uzyskiwania faktycznych dochodów z działalności (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 stycznia 2014 r. (I UK 235/13, LEX nr 1444493).
W przypadku wyraźnego zezwolenia ustawodawcy na zadeklarowanie podstawy wymiaru składek w oderwaniu od klasycznych mierników ekonomicznych (wynagrodzenie, przychód) nie do pogodzenia z zasadą formalizmu ubezpieczeń społecznych byłaby odmowa przyznania ochrony prawnej, w zagwarantowanej wysokości, ubezpieczonej, która w dopuszczalnych granicach zadeklarowała kwotę korzystną dla siebie i dla niej dogodną z ekonomicznego punktu widzenia (tak SN w wyroku z dnia 27 listopada 2018 roku, sygn. akt I UK 320/17).