Odmowa prawa do rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych

Dzisiejszy wpis powstaje na kanwie niestety niekorzystnego orzecznictwa Sądów Powszechnych pojawiającego się obecnie.

ZUS coraz częściej w decyzjach o odmowie przyznania emerytury wraz z rekompensatą powołuje się na argumentację, iż zwiększenie świadczenia za pracę w uciążliwych warunkach nie przysługuje z uwagi na okoliczność, iż ubezpieczony nabył prawo do emerytury wcześniejszej (art. 32 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rantach z FUS), chociaż z niego nie skorzystał.

Rekompensata za pracę w warunkach szczególnych to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Warunki jej przyznania precyzuje art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, który stanowi, że rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Jednocześnie rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach. Ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę i jest ona przyznawana w formie dodatku do kapitału początkowego (podlega on zwiększeniu o 1/3).

Aby ustalić prawo do rekompensaty konieczne jest wykazanie, iż ubezpieczony do dnia 1 stycznia 2009 r. udowodnił 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach, przy jednoczesnym braku możliwości uzyskania prawa do emerytury pomostowej lub prawa emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na skutek zmiany stanu prawnego wprowadzonego ustawą o emeryturach pomostowych.

Pracę można uznać za wykonywaną w warunkach szczególnych, jeśli pracownik jest zatrudniony przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Tego typu prace zawarte są w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Celem rekompensaty jest zapewnienie pracownikom uzyskania odszkodowania za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, którzy nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Jednym z ostatnich niekorzystnych orzeczeń jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 5 marca 2020r. sygn. akt: III AUa 561/19, zgodnie z treścią którego:

Jeżeli wszystkie przesłanki nabycia prawa do emerytury lub renty zostały spełnione, to prawo do świadczenia powstaje, nawet gdy nie został złożony wniosek o jego przyznanie. Skoro nabycie prawa do świadczenia następuje z mocy ustawy, z chwilą spełnienia przez ubezpieczonego wszystkich warunków wymaganych do jego powstania, decyzja ustalająca to prawo ma charakter deklaratoryjny.

Sąd Apelacyjny wyszedł tym samym z założenia, iż nawet w sytuacji gdy osoba ubiegająca się o przyznanie emerytury wraz z rekompensatą nigdy nie składała wniosku o przyznanie emerytury w wieku obniżonym – w razie spełnienia przesłanek do nabycia emerytury w wieku obniżonym z mocy ustawy nabyła prawo do wcześniejszej emerytury z uwagi na pracę w warunkach szkodliwych.

Sąd Apelacyjny w treści uzasadnienia orzeczenia powołuje się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2018r. sygn. akt: III UK 88/17, zgodnie z którym:

Rekompensata, o której mowa w art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (jednolity tekst Dz.U. z 2018 r., poz. 1924), nie przysługuje osobie, która nabyła ex lege prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2018 r., poz. 1270 ze zm.), ale nie zrealizowała tego prawa wskutek niezłożenia wniosku o świadczenie.

Dla przypomnienia prawo do emerytury w wieku obniżonym (art. 32 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS)przysługuje osobie, która:

• • ukończyła 60 lat dla mężczyzn lub 55 lat dla kobiet;
  • na dzień 1 stycznia 1999r. posiada 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych;
  • na dzień 1 stycznia 1999r. legitymuje się 15 letnim okresem pracy w warunkach szkodliwych.
  • wystąpiła z OFE lub wniosła o przekazanie środków z Funduszu na indywidualne konto emerytalne.

To właśnie niespełnienie ostatniej z wymienionych wyżej przesłanek (nie wystąpienie z Otwartego Funduszu Emerytalnego) może rzutować na wygraną w sprawie o przyznanie rekompensaty, wszak osoby które nie wystąpiły z OFE nie spełniły przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego warunków uprawniających do przyznania emerytury w wieku wcześniejszym za pracę w warunkach szczególnych.

Pamiętajcie, że decyzje o odmowie prawa do emerytury wraz rekompensatą warto jest skonsultować z prawnikiem prowadzącym sprawy przeciwko ZUS. Już wstępna weryfikacja treści decyzji o odmowie przyznania świadczenia za pracę w warunkach szczególnych umożliwi określenie szans na wygranie sprawy przeciwko ZUS.

Podobne artykuły

• Praca dziennikarza jako praca w warunkach szczególnych.
• Praca palacza pieca grzewczego (kotła) jako praca w szczególnych warunkach.
• Czy praca kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony w firmie budowlanej jest kwalifikowana jako praca w warunkach szczególnych?
• Kierownik budowy – praca w warunkach szczególnych.
• Czy laborant pracował w warunkach szkodliwych?