Jak uzyskać rentę z tytułu niezdolności do pracy?

W przypadku wystąpienia u osoby Ubezpieczonej niezdolności do pracy, ustawodawca przewidział możliwość uzyskania renty, jeżeli ubiegający się o świadczenie spełnia szereg warunków, takich jak:

1. uzyskanie statusu osoby niezdolnej do pracy,
2. posiadanie wymaganego przez ustawę okresu składkowego i nieskładkowego ( ich wysokość jest zależna od wieku, w którym powstała niezdolność do pracy),
3. zaistnienie niezdolności w okresach składkowych lub nieskładkowych lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Ostatni z wyżej opisanych wymogów nie zawsze jest wymagany. Organ rentowy nie będzie rozpatrywał jego spełnienia, jeżeli osoba ubiegająca się o rentę posiada wspomniane okresy w wysokości co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny. Omawiana przesłanka nie jest też brana pod uwagę, gdy niezdolność do pracy jest związana z wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy.

Uzyskanie statusu osoby niezdolnej do pracy.

Analizując procedurę uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy konieczne jest zdefiniowanie kim jest osoba niezdolna do pracy. Pomocna w tym będzie regulacja zawarta w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z art. 12 ustawy za osobę niezdolną do pracy uznaje się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Przy stwierdzeniu zaistnienia omawianej przesłanki konieczne jest posiadanie obfitej i wiarygodnej dokumentacji medycznej, która przekona organ rentowy do istnienia faktu, iż ubezpieczony ubiegający się o rentę z całą pewnością spełnia kryteria uznania za osobę, która z powodu schorzenia nie może wykonywać dotychczasowej pracy. Omawiana dokumentacja musi być załączona do wniosku o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy.

Wniosek

Aby rozpocząć procedurę ubiegania się o rentę konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku. Dostępny jest on w każdej siedzibie ZUS oraz na stronie internetowej – Wniosek ERN.

Wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy musi zostać podpisany przez osobę uprawnioną do renty lub jej pełnomocnika. Składany jest on w dowolnym oddziale ZUS, ale najlepiej złożyć go bezpośrednio do właściwego z uwagi na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej, gdyż to on właśnie ten wniosek rozpatrzy.

We wniosku konieczne jest wskazanie podstawowych informacji o osobie ubiegającej się o świadczenie oraz innych istotnych informacji dotyczących stanu zdrowia i jego wpływu na powstanie niezdolności do pracy.

Są to:

• zaświadczenie o stanie zdrowia, wydane przez lekarza prowadzącego leczenie (zaświadczenie OL-9);
• ankieta wypełniona przez zakład pracy (druk ZUS N-10);
• dokumenty potwierdzające przebyte okresy składkowe i nieskładkowe;
• zaświadczenie stwierdzające wysokość zarobków wystawione przez zakład pracy według wzoru określonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych niezbędne do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia (druk ZUS Rp-7).

Wniosek powinien zostać złożony jak najszybciej, gdyż data złożenia wniosku jest niezwykle istotna, to ona decyduje o momencie, od którego będziemy uprawnieni do otrzymania świadczenia. Renta z tytułu niezdolności do pracy z reguły będzie wypłacana od dnia powstania do niej prawa, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Badanie Lekarza Orzecznika i Komisji Lekarskiej

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję na podstawie dokumentacji dołączonej do wniosku oraz po przeprowadzeniu bezpośredniego badania stanu zdrowia osoby, w stosunku do której ma być wydane orzeczenie. Wspomniane badanie jest wykonywane przez Lekarza Orzecznika ZUS. Jeśli osoba ubiegająca się posiada dokumentację medyczną z której ewidentnie wynika, że jest ona niezdolna do pracy, to Lekarz Orzecznik nawet nie wzywa ubezpieczonego na badanie, jednak zazwyczaj konieczna jest wizyta, celem poddania się ocenie stanu zdrowia przez wyznaczonego przez ZUS lekarza.

Często niestety taka wizyta dotknięta jest licznymi wadami, które negatywnie wpływają na końcowe rozstrzygnięcie. Wielu ubezpieczonych skarży się na pobieżność badania, brak przygotowania lekarzy do wykonania badania, brak znajomości historii choroby, niedokładność. W skrajnych przypadkach orzeczenia o braku istnienia niezdolności do pracy wydawane są bez bezpośredniego badania ubezpieczonego.
Jeżeli orzeczenie lekarza orzecznika jest negatywne to koniecznie trzeba złożyć sprzeciw od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS.

Tego rodzaju pismo musi zostać wysłane w ciągu 14 dni od dnia doręczenia tego pierwotnego orzeczenia lekarza. Istotą sprzeciwu jest przekonanie organów ZUS do istnienia po stronie ubiegającego się niezdolności do pracy.

Elementy sprzeciwu od orzeczenie lekarza orzecznika ZUS zostały już opisane w tym artykule: Sprzeciw od orzeczenia lekarza orzecznika ZUS.

Pamiętać należy, że podobne uprawnienia ma Prezes ZUS, który może w terminie 14 dni od dnia wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia Lekarza Orzecznika. Jest to swego rodzaju wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez Komisję Lekarską ZUS zazwyczaj w celu wydania orzeczenia mniej korzystnego, niż te już wydane.

Sprzeciw oraz Zarzut Wadliwości zostaną rozpatrzone przez Komisję Lekarską ZUS, która również ma prawo do wezwania osoby zainteresowanej na badanie. Jeżeli, mimo ponownego rozpatrzenia sprawy werdykt Komisji Lekarskiej dalej jest niekorzystny to Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyda decyzję odmowną lub taką, która nie w pełni satysfakcjonuje wnioskodawcę.

Postępowanie przed Sądem

Jeżeli decyzja wydana przez ZUS jest niekorzystna z punktu osoby uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy konieczne jest wniesienie odwołania od decyzji o odmowie przyznania prawa do renty do Sądu.

Niekiedy (bardzo żadko) już samo wniesienie odwołania skłania Organ Rentowy do skorzystania z procedury Autokontroli przewidzianej w KPA. Zgodnie z procedurą Odwołanie najpierw musi zostać wysłane do ZUS, który dopiero po zapoznaniu się z nim przesyła pełną dokumentację do Sądu.

Jeżeli ZUS nie skorzystał z prawa do autokontroli to sprawa trafia do Sądu. Tak jak we wcześniej omówionych wniosku oraz sprzeciwie konieczne jest dokładne, szczegółowe oraz profesjonalne opisanie historii choroby oraz jej wpływu na powstanie niezdolności do pracy. Równie istotne jest zawarcie w Odwołaniu odpowiednich wniosków, dzięki ich prawidłowemu skonstruowaniu Sąd będzie mógł powołać  biegłych odpowiednich specjalizacji, zmienić zaskarżoną decyzję w satysfakcjonującym zakresie, a nawet zwrócić koszty postępowania wywołane wniesieniem odwołania.

Z uwagi na zawiłość postępowania przed Sądem na etapie sporządzania Odwołania przydatna może być pomoc profesjonalnego pełnomocnika – radcy prawnego lub adwokata, którzy posiadają bogate doświadczenie w postępowaniach, których stroną jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ich doświadczenie pozwoli bardziej szczegółowo przedstawić problem zdrowotny osoby ubiegającej się o rentę, wyznaczyć stosownych biegłych, których opinia będzie istotna dla rozpatrywanej sprawy, ale również, których powołanie nie doprowadzi do przedłużenia postępowania, ani ich opinia nie okaże się zbędna.

Z powyższego wynika, że w czasie postępowania przed Sądem bardzo ważną rolę odgrywa biegły, czyli osoba posiadająca odpowiednie doświadczenie zawodowe w swojej specjalizacji. W przypadku postępowań związanych z prawem do renty z tytułu niezdolności do pracy będzie to najczęściej specjalista z zakresu choroby, która powoduje ową niezdolność. Rolą biegłego jest ocenienie zasadności uznania ubezpieczonego za osobę niezdolną do pracy. Jego opinia ma najczęściej bardzo duże znaczenie dla Sędziego, który nie posiada profesjonalnej wiedzy medycznej i potrzebuje pomocy ekspertów w rozstrzygnięciu sprawy.

Szczegółowo kwestia ta została omówiona w artykule Zarzuty do opinii biegłego w sprawach ZUS.

Często się jednak zdarza, że biegły podobnie jak opisany wyżej Lekarz Orzecznik w pełni nie odda w swojej opinii rzeczywistego stanu zdrowia osoby odwołującej się od decyzji ZUS. Ustawodawca przewidział w takim przypadku możliwość wniesienia zarzutów do opinii biegłego. Odwołujący jest uprawniony do złożenia pisma, w którym opisze wszystkie nieuwzględnione przez biegłego istotne okoliczności, skonfrontuje opinię biegłego z opiniami lekarzy, którzy stale zajmują się jego stanem zdrowia lub wskaże inne nieprawidłowości zawarte w opinii biegłego. Tu również przydaje się pomoc profesjonalnego pełnomocnika, który nie tylko sformułuje odpowiednie zarzuty, ale także doda odpowiednie wnioski o ponowne wydanie opinii, wydanie opinii uzupełniającej lub nawet zażąda sporządzenia opinii przez biegłego innej specjalizacji lub zespół biegłych specjalistów.

.
Termin wniesienia zarzutów zawsze wskazany jest w piśmie dołączonym do opinii biegłego. Zarzuty może wnieść nie tylko osoba ubiegająca się o świadczenie, ale również organ rentowy.

Wyrok Sądu I instancji i apelacja

Po konsultacji z biegłym, jeżeli Sąd gotowy jest rozstrzygnąć sprawę to wzywa obie strony, czyli ubezpieczonego i ZUS do złożenia na piśmie ostatecznego stanowiska w sprawie. Omawiane wezwanie wiąże się z koniecznością wysłania do Sądu dokumentu, w którym podsumujemy nasze żądanie, odniesiemy się do wykonanych w czasie postępowania Sądowego działań lub wskażemy nowe fakty, zmiany w stanie zdrowia, powołamy nowe dowody. Jest to ostatnia szansa aby przedstawić Sądowi I instancji nasze stanowisko i może mieć decydujący wpływ na końcowy rezultat.
Na podstawie zgromadzonego do tej pory materiału dowodowego Sąd I instancji wyda wyrok. Wyrok może uwzględnić żądania odwołującego, lub oddalić odwołanie. Pamiętać należy, iż nawet niekorzystny wyrok Sądu I instancji nie musi przesądzać o odmowie uzyskania renty, gdyż każdy ma prawo do wniesienia apelacji do Sądu II instancji.

Podobne artykuły

• Ustanie całkowitej niezdolności do pracy przy ubieganiu się o rentę rodzinną.
• Czy ZUS może odebrać prawo do renty orzeczonej na stałe?
•  Jak wygląda sprawa o rentę? Czy sprawę o rentę można wygrać w Sądzie?
• Renta socjalna, a renta z tytułu niezdolności do pracy.
• Renta szkoleniowa.