Odwołanie od decyzji ZUSZasiłki
Premie i nagrody, a podstawa wymiaru zasiłku chorobowego/macierzyńskiego.
Często w kancelarii analizuję sprawy w których pracodawca lub ZUS odmawiają wliczenia wypłaconych premii/nagród do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego pracownika powołując się w tej mierze na zapisy w regulaminach wynagrodzeń, które faktycznie nie odpowiadają zasadą wypłacania tych dodatków do wynagrodzenia.
Zgodnie z treścią art. 41 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa:
Co zrobić w sytuacji gdy pracodawca pomimo obowiązujących zapisów płacowych nie wypłaca premii za okres niezdolności do pracy, a także odmawia zaliczenia premii dotychczas wypłaconych do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego?
Dla wyłączenia spornego składnika wynagrodzenia z podstawy wymiaru zasiłku nie wystarczy sam zapis o jego niezmniejszaniu w regulaminie wynagrodzenia ale decydują tutaj okoliczności faktyczne, mianowicie, czy do takiego zmniejszenia w ogóle dochodzi.
Powyższa teza znajduje potwierdzenie w najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 marca 2021r., sygn. akt: II USKP 25/21 stwierdził iż:
Przepis art. 41 ust. 1 ustawy z 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa stanowi, że przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku. Nie uzależnia więc wliczenia danego składnika wynagrodzenia do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego od tego, czy składnik ten został uwzględniony w podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, jednak nastąpiła istotna zmiana treści normatywnej komentowanego przepisu. O wliczeniu poszczególnych składników wynagrodzenia do podstawy wymiaru zasiłku decyduje bowiem nie tylko regulacja zawarta w przepisach płacowych, ale także ukształtowana na tle tych przepisów praktyka, czyli to, jak pracodawca interpretuje i stosuje owe przepisy. Dla wyłączenia spornego składnika wynagrodzenia z podstawy wymiaru zasiłku nie wystarczy zatem sam zapis o jego niezmniejszeniu za okres niezdolności do pracy spowodowanej chorobą, ale istotne jest to, czy do takiego zmniejszenia rzeczywiści dochodzi.
Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. – Dz. U. z 2022 r. poz. 1732) podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Z kolei zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawy zasiłkowej premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku.
Zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy miesięczne wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w kwocie wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku. Zawarte w art. 42 ust. 2 i 3 ustawy regulacje wskazują, że składniki wynagrodzenia, tj. premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące pracownikowi za okresy kwartalne albo roczne, wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w wysokości stanowiącej jedną dwunastą odpowiednio kwot wypłaconych pracownikowi za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy albo kwoty wypłaconej pracownikowi za rok poprzedzający miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Przepis ten ma na celu zapobieganie “podwójnemu” wypłaceniu tego samego składnika wynagrodzenia za ten sam okres – raz jako wynagrodzenie za pracę sensu stricto, drugi raz jako składnika wynagrodzenia uwzględnionego w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego. Podobną funkcję pełni przepis art. 12 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy, w których ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2007 r., I UK 312/2006). Podstawową zasadą, którą należy uwzględniać przy wykładni tego przepisu, jest jego cel polegający na przeciwdziałaniu możliwości podwójnego wypłacania tego samego składnika wynagrodzenia. Pracownik nie może mieć uwzględnionego w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego wynagrodzenia otrzymanego w okresie nieświadczenia pracy z powodu niezdolności do jej wykonywania, gdyż oznaczałoby to pobieranie dwóch wzajemnie wykluczających się świadczeń. Pracownik bowiem otrzymałby wynagrodzenie i odpowiednik wynagrodzenia w czasie niezdolności do pracy, tj. zasiłek chorobowy, w którego podstawie wymiaru byłoby także owo wynagrodzenie (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2006 r., III UK 89/06; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 1979 r., II UZP 22/79; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 1997 r., II UKN 15/97). Zasadą przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego jest uwzględnianie wszystkich składników wynagrodzenia, chyba że z postanowienia układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagrodzeniu wynika, że nie przewidują one zmniejszenia danego składnika za okres pobierania zasiłku (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 sierpnia 2001 r., III AUa 2131/00). Z przytoczonych poglądów orzecznictwa wynika, że do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego wlicza się składniki wynagrodzenia podlegające zmniejszeniu lub zawieszeniu w okresie pobierania zasiłku chorobowego, co jednak musi wynikać z przepisów układów zbiorowych występujących u danego pracodawcy.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego na gruncie obecnego brzmienia art. 41 ust. 1 ustawy zasiłkowej – jednolicie przyjmuje się, że także w odniesieniu do premii i nagród dla ustalenia, czy ten składnik wynagrodzenia podlega wyłączeniu z podstawy wymiaru zasiłku, należy badać zarówno treść przepisów płacowych, jak i praktykę w ich stosowaniu przez pracodawcę.
Odpowiadając na pytanie zadane na wstępie:
w przypadku niesłusznego niezaliczenia wysokości premii lub nagrody do podstawy wymiaru zasiłku należy złożyć do ZUS wniosek o wydanie decyzji w przedmiocie ustalenia podstawy wymiaru zasiłku, od decyzji w terminie 1 miesiąca można złożyć odwołanie do Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.
Podobne artykuły
